Winderigheid, verstopping en spijsverteringsproblemen zijn slechts enkele van de begrippen en onderwerpen waarover met schroom wordt gesproken. Onze spijsvertering is echter een zeer complex proces waarbij het voedsel dat we eten wordt afgebroken in vele verschillende bestanddelen, die vervolgens via het bloed of de lymfe in de stofwisseling van het lichaam terechtkomen.
Onze spijsvertering als één geheel
De spijsverteringsorganen vormen een samenhangend geheel dat wankelt zodra één onderdeel ervan in zijn functie wordt verstoord. In grote lijnen is het, eenvoudig gezegd, een buis die van de mond naar de anus loopt en in verschillende onderdelen verdeeld is. Elk van deze onderdelen heeft een specifieke functie en taak om de spijsvertering te bevorderen. Het begint allemaal in onze mond, want bij de allereerste hap zorgen we ervoor dat het voedsel tot spijsbrij wordt fijngemalen. De speekselproductie en de maagsapsecretie worden gestimuleerd en de spijsbrij wordt verder door de slokdarm naar de maag getransporteerd.
Terwijl de mond, keelholte en slokdarm de taak van transport op zich nemen, zijn de maag, galblaas en endeldarm ons reservoir. Hier wordt het ingenomen voedsel eerst opgeslagen en afgebroken in de verschillende bestanddelen, zodat deze beter door het organisme kunnen worden opgenomen. Hulp komt in de vorm van enzymen die koolhydraten (amylasen), eiwitten (proteasen) en vetten (lipasen) afbreken. De resulterende eindproducten zoals vitaminen, sporenelementen, zouten en water worden via het darmslijmvlies door het bloed en de lymfe opgenomen, verdeeld en vervoerd naar de plaats waar zij bijdragen aan de werking van ons lichaam.
Van hieruit gaat het naar de darm, het belangrijkste deel van ons spijsverteringskanaal. Verdeeld in dunne en dikke darm wordt de spijsvertering in de dunne darm afgerond door spijsverteringssappen, gal van de lever en sap van de alvleesklier. In de dikke darm worden de resten vervolgens ingedikt tot een smeuïge massa, die vervolgens in de vorm van ontlasting uit het lichaam wordt afgevoerd.
Wanneer de constructie wankelt
Als ook maar één van de verschillende spijsverteringssecties ontregeld is, kan dit leiden tot diverse spijsverteringsproblemen en zelfs ziekten.
De bekendste zijn:
Winderigheid
Winderigheid wordt vaak veroorzaakt door voedsel- of voedingsproblemen. Het is raadzaam eerst uw eetgewoonten na te gaan - bent u intolerant voor gluten, lactose of fructose, zodat u bepaalde voedingsmiddelen zou moeten mijden? Of laat het stressvolle dagelijkse leven niet genoeg tijd over om te eten en wordt het voedsel gewoon haastig naar binnen geslokt zonder goed te kauwen? Stress tijdens het eten moet in beginsel worden vermeden, men zegt niet voor niets "goed gekauwd is half verdouwd".
Een opgeblazen gevoel komt ook vaker voor bij zwangeren. Door de verhoogde progesteronspiegel wordt de darm traag, waardoor er meer gassen door gistende voedselbestanddelen ontstaan . Terwijl een deel van de "normaal" geproduceerde darmgassen via de longen wordt uitgeademd, moeten de resterende lucht of de gistingsproducten het lichaam via de darm verlaten.
Ook zuigelingen hebben last van winderigheid, omdat het spijsverteringsstelsel van baby's nog niet compleet gevormd is.
Medicijnen zoals antibiotica leiden vaak tot een drastische vermindering van de bacteriële kolonisatie van de darm, de natuurlijke darmflora. Verschillende bacteriën vormen echter een essentieel onderdeel van de spijsvertering en de vermindering ervan betekent dat het spijsverteringsproces niet naar behoren kan verlopen en dat er te veel gassen worden geproduceerd.
Ook ziekten zoals chronische pancreatitis bevorderen de winderigheid. Als de pancreas beschadigd is, worden er minder spijsverteringsenzymen geproduceerd. Daardoor wordt het voedsel slechter verteerd, blijft het langer in het spijsverteringsstelsel en ontstaan er gistingsgassen.
Als winderigheid samen met andere klachten optreedt, dient een arts te worden geraadpleegd.
Bitters als hulp bij winderigheid en een opgeblazen gevoel
In de afgelopen decennia heeft de voedingsindustrie steeds meer natuurlijke bitterstoffen uit sla's, groenten en bittere vruchten weggekweekt. Minder bitterstoffen zou de smaak van het voedsel verbeteren en het beter verkoopbaar maken. In werkelijkheid leveren bitterstoffen echter een belangrijke bijdrage aan de vorming van spijsverteringssappen - een vermindering van bitterstoffen kan daarentegen leiden tot een geringere vorming van maagzuur en spijsverteringsenzymen, wat bijgevolg winderigheid, een gevoel van verzadiging en een opgezette maag veroorzaakt.
Bitterstoffen zijn dus waardevolle hulpmiddelen bij de spijsvertering. Als bitter voedsel wordt gegeten, wordt dit gemeld door de bitterreceptoren en wordt de productie van maagzuur gestimuleerd. In de lever en de alvleesklier wordt de productie en afgifte van spijsverteringsenzymen gestimuleerd en de vertering in de dunne darm versneld. Bitters hebben ook de reputatie de onweerstaanbare trek naar zoetigheden te verminderen.